Skip to main content

मऊभात, तूप, मेतकुट

मऊभात, तूप, मेतकुट... स्टेप बाय स्टेप...

चित्पावनी न्याहारी....

एका रम्य, रिकामटेकड्या सकाळी पितळी पातेल्यात भरपूर पाणी खळखळून उकळले की त्यात धुतलेले तांदूळ वैरावेत. तांदुळ रटरटत (आवाजाशी अगदी साधर्म्य हवंच बरं का) बोटचेपं शित शिजलं की थोडावेळ झाकण ठेवावं, गॅस बंद करु नये ...

नंतर पुन्हा थोडं पाणी घालून भात गुरगुट्या होईल इतपत ढवळावा. मग चवीनुसार मीठ, मिरपुड आणि हिंग घालावे...

हा उपक्रम पार पाडल्यावर एक पोह्याचा पापड खरपूस भाजून/तळून घ्यावा. मग एका स्वच्छ केळीच्या पानावर आधी तो पापड ठेवून त्यावर हा भात ओतावा (हा ओतावाच लागेल बरं का) त्यानंतर भाताच्या गरम वाफांनी आसमंत जादुई होत असतानाच त्यावर थोडी कडेने व नंतर भरपूर (मधे किंचित विहीर करुन) घरगुती खमंग तुपाची धार सोडावी (I mean ती देखील ओतावी) नंतर अस्सल खमंग मेतकुटाची उत्तम नक्षी संबंध भातावर मनसोक्त काढावी....पोह्याचा पापड, मऊभात, हिंग, मिरपुड, साजूक तूप आणि मेतकुट यांचा एक amazing aroma संबंध घरात दरवळायला सुरुवात होईल....

...एव्हाना पोटातील वैश्वानर जागा व्हायला सुरुवात झालेली असते. रसना चहूबाजूंनी खवळलेली असते. बोटांची चाळवाचाळव सुरु होते आणि मग गरम चटके सहन करत, लिंबाच्या मनसोक्त मुरलेल्या लोणच्यासह एका अद्वितीय चवीने तुमच्या जीभेवरुन पोटाकडे प्रवास सुरु केलेला असतो....

वर वर्णन केलेली न्याहारी ही आजही अनेक कोकणस्थ चित्पावनी घरात सर्रास केली जाते. प्रोटीन, फॅट्स, कार्बोहाइड्रेट यांचं एकमेवाद्वितीय असं काॅम्बिनेशन या न्याहारीत आहे.

याची गंमत म्हणजे तुम्ही ही न्याहारी सकाळी ८ वाजता केली तरी तुम्ही दुपारी साडेबाराला जेवू शकता आणि दोन अडीच वाजेपर्यंत उशीर झाला तरी अॅसिडीटी किंवा पित्ताचा त्रास होत नाही हे नक्की. मंडळींनी या न्याहारीचा अवश्य अनुभव घ्यावा 


Comments

Popular posts from this blog

*काय वाढले पानावरती*

गदिमांची अफाट काव्य प्रतिभा*       *जेवणावळ कशी असावी याचे जबरदस्त वर्णन गदिमांनी आपल्या या कवितेत केले आहे.* हे वर्णन वाचताना वाढलेले भरगच्च घमघमीत पान जर तुमच्या डोळ्यासमोर नाही आले तरंच नवल...! *काय वाढले पानावरती..!* काय वाढले  पानावरती,  ऐकून घ्यावा थाट संप्रती, धवल लवण हे पुढे वाढले,  मेतकूट मग पिवळे सजले आले लोणचे बहु मुरलेले,  आणि लिंबू रसरसलेले, किसून आवळे मधुर केले, कृष्णा काठचे वांगे आणले, खमंग त्याचे भरित केले, निरनिराळे चटके नटले, चटण्यांचे बहु नवे मासले, संमेलनची त्यांचे भरले, मिरची खोबरे ती सह ओले,  तीळ भाजूनी त्यात वाटले, कवठ गुळाचे मिलन झाले, पंचामृत त्या जवळी आले, वास तयांचे हवेत भरले, अंतरी अण्णा अधीर जाहले! भिजल्या डाळी नंतर आल्या, काही वाटल्या काही मोकळ्या, काही वाटुन सुरेख तळल्या,  कोशिंबिरी च्या ओळी जमल्या, शुभ्र काकड्या होत्या किसल्या, मुळा कोवळा मिरच्या ओल्या,  केळी कापून चकल्या केल्या, चिरुन पेरुच्या फोडी सजल्या, एकरूप त्या दह्यात झाल्या, भाज्या आल्या आळू-घोसाळी, रान कारली वांगी काळी,  सुरण तोंडली आणि पडवळी, चुका चाकवत मेथी कवळी, चंदन बटवा भेंडी कवळी, फणस कोवळ...

वातींचे प्रकार

*वातींचे प्रकार  सगळ्यांच्या आग्रहाखातर काही मला माहिती असलेले वातीचे प्रकार सांगते..  *नंदादीप वात*  किंवा समई वात तेलाच्या दिव्यासाठी-- ही 5,7,9 पदरी असते शक्यतोवर 5 किंवा 7 पदरी असते.. ही रोज पूजेच्या वेळेस लावतात.. *बेलवात*-- ह्या श्रावण महिनाभर लावतात-- एकाला जोडून एक अश्या 3 वाती करतात (4+4+3 पदरी) टोटल 11 पदर.. ह्या कोणी रोज महिनाभर 11 वाती लावतात कोणी फक्त सोमवारी लावतात... *शिवरात्रवात*-- महाशिवरात्रीला 1100 पदराची वात तुपात भिजवून लावतात.. *वैकुंठवात* --350 पदरी आपल्या हाताची वितभर( करंगळी ते अंगठा लांब करून मोजलेले अंतर) करायची ती वैकुठंचतुर्दशी ला लावतात.. एक पुस्तक वगैरेवर मोजून मग त्यावर गुंडाळतात... *टिपूर*--तीन पदराच्या जोडून (365 +365) जोडवाती म्हणतात त्या त्रिपुरारी पौर्णिमेला लावतात.. *अधिक महिन्याची वात*--- 33 पदरी 33 वाती , 33 फुलवाती तुपात भिजवून लावतात .. कोणी महिनाभर लावतात कोणी एकदाच लावतात.. *कार्तिक एकादशी पासून कार्तिक पौर्णिमेपर्यंत* 3 पदरी 105 वाती लावतात.. कोणी पौर्णिमेलाच 105 वाती लावतात.. *काडवाती*-- अंबाडीच्या कोरड्या काडीला कापूस गुंडाळू...

पांढरी रूई किंवा मंदार

#रानफूले...... या सदरातील आजचे ६६वे फूल आहे *पांढरी रूई* वा *मंदार* हिंदूधर्मशाश्त्रात अत्यंत महत्वाचे लक्ष्मीचे झाड म्हणून गणले गेलेली ही वनस्पती हल्ली खुपजणांनी दारात लावलेली दिसते. जुन-जुलै मधे पावसात हिचे बि रूजते व  हळू हळू वाढत राहते, आठ ते दहा महिन्यात फुले येतात . गुच्छामधे येणारी फुले दूरूनही ओळखू येतात  या मधे जांभळसर रंगाच्या फुलांची रूई जास्त प्रचलीत आहे. कश्याही जमीनीत, मातीत, कमी पावसात पण येते . फुलांचे परागीभवन किटकांमार्फत होते व फलनपण होते.कप्पे असलेल्या शेंगेमधे(पाँड) मऊ मऊ कापूसतंतू असलेल्या बिया असतात  (या कापसाची ऊशी अत्यंत मुलायम असते)त्या सुकल्या की मार्च एप्रील मधे तडकतात व बिया हवेत ऊडतात , कापसामुळे वार्याने वहन होऊन बिजप्रसार होतो.मातीत जाऊन पडली की येणार्या पावसाळ्यात रूजतात.जाड जाड मोठी मोठी पाने शनिमहाराजांना हार करून घातली जातात.महादेवाला प्रिय असलेली हि वनस्पती   पण बहूपयोगी आहे. Calotropis gigantea असे वनस्पतीशाश्त्रीय नांव असलेली हि वनस्पती पण औषधी आहे. याचा चिक जर पायात काटा वा काच गेली तर त्यावर लावला असता जखम न  चिडता त...